Powrót
10 min czytania 21 kwietnia 2023

Umowa o pracę — wszystko, co musisz wiedzieć w 2023

Umowa o pracę to najczęstszy rodzaj umowy. Jest podstawową formą zatrudnienia pracowników. To dokument, który reguluje relacje między pracodawcą a pracownikiem. Określa prawa i obowiązki obu stron oraz warunki zatrudnienia. Co powinna zawierać umowa o pracę? Co gwarantuje umowa o pracę? Jakie są rodzaje umów o pracę?

umowa o prace

SPIS TREŚCI:

Umowa o pracę — Kodeks pracy

Umowa o pracę to dokument, który reguluje prawnie zatrudnienie pracownika przez pracodawcę. Określa prawa i obowiązki obu stron oraz ustala warunki zatrudnienia, takie jak wynagrodzenie, czas pracy, urlopy, ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, a także tryb rozwiązania umowy. Umowa o pracę jest ważna zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika, ponieważ stanowi podstawę do rozstrzygania ewentualnych sporów i nieporozumień między nimi.

W Polsce umowa o pracę regulowana jest przez Kodeks pracy, który określa podstawowe zasady zawierania i rozwiązywania umowy o pracę oraz prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Zawarcie umowy o pracę wymaga spełnienia określonych formalności, takich jak podpisanie dokumentu przez obie strony oraz przekazanie pracownikowi odpowiednich informacji i dokumentów, takich jak regulamin pracy i instrukcja stanowiskowa. Warto pamiętać, że zgodność umowy o pracę z przepisami prawa jest niezwykle ważna i stanowi gwarancję bezpieczeństwa dla obu stron.

Umowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika.

Jakie są rodzaje umów o pracę?

Przepisy Kodeksu pracy wyodrębniają kilka rodzajów umowy o pracę. Zależą one od czasu trwania umowy. Wyróżnia się:

  • Umowa o pracę zawarta na okres próbny

To umowa, która przydatna jest, aby pracodawca mógł sprawdzić swojego pracownika, jak będzie wykonywał swoje obowiązki. To również dobra okazja dla samego pracownika, który będzie mógł zapoznać się ze strukturą firmy i określić, czy praca będzie mu odpowiadać. Umowę o pracę na okres próbny pracodawca może zawrzeć na okres: 1 lub 2 miesięcy.

  • Umowa o pracę zawarta na czas określony

W przypadku zawarcia umowy tego rodzaju czas jej trwania jest z góry ustalony. Zatrudnienie na czas określony najczęściej odnosi się do prac tymczasowych. Okres wykonywania pracy na tej umowie nie może być zawarty na dłużej niż 33 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Limit wynosi max. 3 umowy pod rząd.

  • Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony

Jest najczęściej pożądaną formą zatrudnienia. To umowa, której czas trwania nie jest wcześniej ustalony i nie ma określonego terminu zakończenia. Taka umowa daje większą stabilność i pewność zatrudnienia pracownikowi. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie w określonej wysokości, ale może ono ulegać zmianom w zależności od ilości wykonanej pracy czy innych uzgodnień między pracodawcą a pracownikiem. Umowa na czas nieokreślony może zostać rozwiązana przez obie strony, przy zachowaniu określonych warunków (np. wypowiedzenia, zwolnienia dyscyplinarnego). W przypadku umowy tego typu pracodawca musi wskazać przyczynę wypowiedzenia.

Jakie są zalety umowy o pracę?

Umowa o pracę jest regulowana Kodeksem pracy, który gwarantuje pracownikowi pewne przywileje i zasady. Posiada ona wiele zalet, ale również wad. Wybór rodzaju umowy należy do pracownika — każdy z nas ma inne potrzeby i tak jak dla jednej osoby coś może być zaletą, tak dla drugiej może być wadą. Przed podpisaniem umowy warto znać swoje prawa pracy, aby wiedzieć, który rodzaj umowy jest dla nas najkorzystniejszy. W przypadku wykonywania określonej pracy na umowie o pracę, pracownik ma większe poczucie stabilności. Umowa na etat daje liczne przywileje. Co jeszcze można zaliczyć do zalet umowy o pracę?

Czytaj też: Podanie o pracę — jak pisać?

umowa o pracę

Umowa o pracę — ile przysługuje dni urlopu?

W zależności od rodzaju urlopu pracownikowi, który pracuje na podstawie umowy o pracę, przysługuje określona liczba dni wolnych. W przypadku urlopu wypoczynkowego wymiar urlopu zależy od stażu pracy pracownika, do którego wlicza się również okres edukacji.

Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:

  • 20 dni — jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat
  • 26 dni — jeżeli pracownik pracuje co najmniej 10 lat

Należy również pamiętać, że w przypadku wykonywania pracy na umowę o pracę istnieje możliwość wzięcia urlopu na żądanie, który jest częścią urlopu wypoczynkowego. Pracownikowi przysługują wtedy w ciągu roku 4 dni kalendarzowe.

Umowa o pracę — wymiar czasu pracy

Według Kodeksu pracy z art. 129. § 1. wynika, że powinno się pracować przy pełnym etacie po 8 godzin dziennie i przeciętnie 40 godzin w ciągu tygodnia (5 dni) – dla okresu rozliczeniowego, który nie przekracza 4 miesięcy. Zaś art.131. § 1. mówi, że tygodniowy czas pracy wraz z nadgodzinami nie może przekraczać 48 godzin. Są to godziny umowne, niektóre stanowiska pracy mają ten czas wydłużony. Prawo przewiduje, że można przedłużyć czas pracy dobowy do 12 godzin, ale wtedy musi przysługiwać więcej wolnego. Istnieją zawody, w których dobowy wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym do 1 miesiąca może być przedłużony do 16 lub 24 godzin.

Rozwiązanie umowy o pracę

Umowa o pracę może być rozwiązana zarówno przez pracodawcę jak i pracownika. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy, musi powiadomić przełożony pisemnie (tak samo jak pracownik). Jak przebiega rozwiązanie umowy o pracę? Istnieje kilka rodzajów wypowiedzenia umowy:

  • wygaśnięcie stosunku pracy — dzieje się tak, kiedy pracownik lub pracodawca umrze oraz gdy pracownik nie pojawi się w pracy przez 3 miesiące z powodu tymczasowego aresztowania.
  • umowa za porozumieniem stron — jest korzystna dla obu stron. Aby mogła zaistnieć, potrzebna jest zgoda dwóch stron.
  • umowa z zachowaniem okresu wypowiedzenia — dzięki niej pracownik ma czas na znalezienie nowego zatrudnienia, a pracodawca na poszukanie nowego pracownika.
  • umowa bez okresu wypowiedzenia — to tzw. dyscyplinarka, która jest najmniej korzystną formą zakończenia pracy. Występuje najczęściej podczas naruszenia obowiązków pracowniczych.
  • zakończenie terminu umowy — strony na samym początku podpisania umowy ustalają termin rozpoczęcia pracy i termin rozwiązania umowy. Tak się dzieje przy umowie zawartej na czas określony. Jeśli nie zostanie przedłużony to po prostu dochodzi do zakończenia pracy. Nie trzeba wtedy składać wypowiedzenia.

Przepisy o rozwiązaniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy. Często to długość umowy decyduje o długości okresu wypowiedzenia.

Czytaj też: Kwestionariusz osobowy — wzór, jak wypełnić

umowa o pracę

Prawa i obowiązki pracodawcy

Obowiązki pracodawcy wobec pracownika wykonującego pracę:

  • informować pracowników o ich obowiązkach i uprawnieniach
  • zorganizować pracę tak, aby zapewnić pełne wykorzystanie czasu pracy
  • organizować pracę tak, aby zmniejszać jej uciążliwość
  • przeciwdziałać dyskryminacji, mobbingowi,
  • zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy
  • terminowo wypłacać wynagrodzenie
  • prowadzić dokumentację pracowniczą
  • udostępniać treść przepisów zakładu pracy
  • ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji

Pracodawca ma prawo:

  • przyznawać pracownikowi świadczenia dodatkowe
  • kierować procesem pracy i rozliczać z jego efektów
  • oczekiwać od pracownika sumiennej pracy
  • przestrzegać czasu pracy i regulaminu pracy
  • dawania kar za nieprzestrzeganie zasad w pracy
  • kontroli wykonywania pracy
  • przesunięcia pracownikowi urlopu z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy
  • kontrolować służbową pocztę pracownika

Warunki pracy

To wszystkie czynniki występujące w organizacji, które związane są z otoczeniem i charakterem jej wykonywania. Pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy. Obejmują one:

  • miejsce wykonywania pracy
  • czas pracy
  • warunki higieny pracy (środki czystości)
  • stosunki pracy
  • środowisko pracy (oświetlenie, hałas)
  • zapobieganie wypadkom w pracy (zasady BHP)

Umowa o pracę a umowa zlecenie — jakie są różnice?

Między umową o pracę a umową zlecenie istnieje kilka różnic:

Umowa o pracę

  • Regulowana jest przez Kodeks pracy
  • Stronami stosunku pracy jest pracodawca i pracownik
  • Brak możliwości zastępstwa na dane stanowisko
  • Gwarancja minimalnego wynagrodzenia
  • Pracodawca decyduje o czasie i miejscu pracy
  • Przełożony ma prawo dawać polecenia
  • Pobierane są składki na ubezpieczenia
  • Roszczenia dochodzone są przez sąd pracy
  • Istnieje możliwość dodatkowego wynagrodzenia przy nadgodzinach
  • Prawo do płatnych urlopów
  • Prawo do zwolnienia lekarskiego
  • Obowiązek przedłużenia umowy z kobietą w ciąży
  • Obowiązuje okres wypowiedzenia umowy

Umowa zlecenie

  • Regulowana jest przez Kodeks cywilny.
  • Stronami stosunku pracy jest zleceniodawca i zleceniobiorca
  • Możliwość znalezienia zastępstwa na dane stanowisko
  • Gwarancja minimalnej stawki godzinowej
  • Brak wyznaczonego czasu i miejsca pracy
  • Pracodawca nie może wydawać dodatkowych poleceń
  • Składki na ubezpieczenie są dobrowolne
  • Roszczenia dochodzone są przed sądem cywilnym
  • Nie ma prawa do rekompensaty za nadgodziny
  • Brak prawa do urlopów
  • Nie ma obowiązku przedłużania umowy z kobietą w ciąży
  • Umowa może być wypowiedziana w każdym momencie

Co zawiera umowa o pracę?

Umowa o pracę określa:

  • strony umowy — dane pracownika i pracodawcy
  • stanowisko pracy pracownika
  • warunki pracy — miejsce, godziny pracy, wynagrodzenie, wymiar czasu pracy, termin
  • dodatkowe świadczenia pracy — kwestia wynagrodzeń, premii, dodatków, zakaz konkurencji.

Wzór umowy o pracę

Poniżej przedstawiamy przykładowy wzór umowy o pracę:

umowa o pracę wzór

Źródło: www.druki.gofin.pl

Podsumowanie:

  • Pracodawca zobowiązany jest do potwierdzenia pracownikowi warunków umowy na piśmie.
  • Co do zasady czas pracy nie powinien przekraczać: 8 godzin dziennie, 40 godzin tygodniowo, 48 godzin tygodniowo plus nadgodziny.
  • Norma czasu pracy jest umowna, może zostać wydłużona przy niektórych stanowiskach pracy.
  • Umowa o pracę zapewnia pracownikowi więcej praw i przywilejów niż umowy cywilnoprawne.
  • Jeśli umowa miała trwać na czas określony i nie zostanie przedłużona, to nie trzeba składać wypowiedzenia.
  • Pracownik świadczący pracę na etacie ma prawo do płatnych urlopów, pensji minimalnej, ubezpieczenia, zwolnienia lekarskiego, wypowiedzenia umowy itp.
  • Samoistne wygaśnięcie umowy dotyczy umów terminowych, gdy upłynie przewidziany w nich czas stosunku pracy (umowa na czas określony).
  • Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa.
  • Pracownik na etacie zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia.
  • Pracownik w razie niezgodnego rozwiązania przez pracodawcę umowy może ubiegać się o swoje prawa w sądzie pracy.
  • W czasie wykonywania pracy – pracownik musi dostosować się do poleceń pracodawcy
  • Okres zatrudnienia przy umowie o pracę na czas określony nie może być dłuższy niż 33 miesiące.
  • W miejscu pracy pracownika powinny panować odpowiednio higieniczne warunki pracy.
  • Podczas trwania stosunku pracy pracownik nie ma możliwości, by się go zrzec lub zamienić na dodatkowe wynagrodzenie.

Sprawdź też: Jak napisać list motywacyjny?

Tagi

kodeks pracy praca prawa pracownika warunki pracy zatrudnienie