Powrót

6 min czytania 17 lipca 2024

Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ma prawo do urlopu wypoczynkowego. Czasem się tak zdarza, że pracownik w ciągu roku zachowa niewykorzystane dni urlopu. Co się wtedy dzieje? Czy niewykorzystany urlop wypoczynkowy przepada? Jakie są zasady przedawnionego urlopu?

SPIS TREŚCI

• Prawo do urlopu wypoczynkowego
• Wymiar urlopu wypoczynkowego
• Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy
• Do kiedy trzeba wykorzystać urlop wypoczynkowy?
• Kiedy urlop wypoczynkowy przepadnie?
• Czy urlop na żądanie przejdzie na kolejny rok?
• Odwołanie z urlopu wypoczynkowego

Prawo do urlopu wypoczynkowego

Każdemu pracownikowi, który zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę, przysługuje coroczny, nieprzerywany i płatny urlop wypoczynkowy. Pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Co to oznacza?

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy pracownik, który podejmuje pracę po raz pierwszy, zyskuje prawo do pierwszego urlopu po każdym przepracowanym miesiącu. Przysługuje mu wtedy 1/12 rocznego wymiaru urlopu, czyli 1,66 dnia. Oznacza to, że prawo do urlopu nabywa się „z dołu”, po przepracowaniu każdego miesiąca. Po pierwszym roku pracy pracownik nabywa prawo do urlopu z góry na cały następny rok kalendarzowy.

Gdy pracownik zmienia pracę w ciągu roku, wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do czasu przepracowanego u danego pracodawcy. Za każdy miesiąc pracy przysługuje 1/12 rocznego urlopu. Jeśli pracownik przepracuje niepełny miesiąc, zaokrągla się go w górę do pełnego miesiąca. To samo dotyczy naliczania kolejnego urlopu w przypadku zatrudnienia w trakcie roku kalendarzowego.

Osoby pracujące na podstawie umowy zlecenia, czy umowy agencyjnej również mogą nabyć prawo do urlopu, tylko jeśli widnieje taki zapis w umowie. Prawo dotyczące umów cywilnoprawnych znacznie różni się od stosunku pracy, a jedną z tych różnic jest właśnie brak prawa do urlopu.

Czytaj też: Renta z tytułu niezdolności do pracy

Czytaj też: Zwolnienie dyscyplinarne — jakie są powody i skutki?

Wymiar urlopu wypoczynkowego

Wymiar urlopu wypoczynkowego głównie zależy od stażu pracy, czyli wszystkich okresów zatrudnienia. Dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi:

• 20 dni — przy zatrudnieniu poniżej 10 lat,
• 26 dni — przy okresie zatrudnienia większym niż 10 lat.

W przypadku zatrudnienia na niepełny etat, wymiar urlopu wypoczynkowego jest proporcjonalny do wymiaru zatrudnienia, np. przy 1/2 etatu jest to 10 lub 13 dni.

Do stażu pracy wlicza się nie tylko okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ale również okresy zakończonej nauki:

• zasadnicza lub inna równorzędna szkoła zawodowa — nie więcej niż 3 lata,
• średnia szkoła zawodowa — nie więcej niż 5 lat,
• średnia szkoła zawodowa dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych – 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
• szkoły policealnej – 6 lat,
• szkoły wyższej – 8 lat.

Okresy nauki nie podlegają sumowaniu.

Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy

W przypadku urlopu wypoczynkowego pracodawca jest zobowiązany zapłacić pracownikowi 100% wynagrodzenia. Stałe składniki wynagrodzenia uwzględnia się w wysokości przysługującej za miesiąc, w którym pracownik korzysta z urlopu.

Zmienne składniki wynagrodzenia oblicza się jako średnią z trzech miesięcy poprzedzających miesiąc urlopu. W przypadku dużych wahań wynagrodzenia, ten okres może być wydłużony do 12 miesięcy.

Do kiedy trzeba wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy?

W przypadku niewykorzystania urlopu wypoczynkowego do końca roku staje się on urlopem zaległym, który pracownik musi wykorzystać najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Jest to ograniczenie czasowe, które ma na celu zachęcenie pracowników do regularnego korzystania z zaległego urlopu wypoczynkowego oraz zapewnienie równowagi między pracą a czasem wolnym.

Czytaj też: Profil Zaufany — co to jest, jak używać?

Czytaj też: Wolne za oddanie krwi

Kiedy urlop wypoczynkowy przepadnie?

Jeśli nie wykorzystamy dni wolnych w powyższym terminie, to nam przepadnie urlop, ale za to pracodawca zobowiązany jest do wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane dni urlopu. Ekwiwalent za urlop może być jednak wypłacony tylko z powodu rozwiązania i wygaśnięcia stosunku pracy.

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop nie jest wypłacany, gdy pracownik i pracodawca zdecydują się na wykorzystanie urlopu w trakcie trwania nowej umowy o pracę, która została zawarta bezpośrednio po zakończeniu wcześniejszej umowy z tym samym pracodawcą.

Czy urlop na żądanie przejdzie na następny rok?

Urlop na żądanie to rodzaj urlopu, który jest według prawa pracy częścią urlopu wypoczynkowego. Nie jest to dodatkowy urlop pracownika, a możliwość skorzystania z części przysługującego urlopu w nagłych sytuacjach. Pracownik może zgłosić wniosek o urlop na żądanie bez wcześniejszego planowania, jednak powinien to zrobić w sposób zgodny z przepisami i zasadami firmy.

Urlop na żądanie, mimo że jest częścią urlopu wypoczynkowego, niestety nie przechodzi na kolejny rok. Pracownik może go wykorzystać najpóźniej do końca roku.

Odwołanie z urlopu wypoczynkowego

Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego? Czy ma takie prawo? Niestety, ale tak. Pracodawca może ściągnąć swojego pracownika z urlopu, ale tylko jeśli jego obecność w zakładzie była nieprzewidziana w momencie rozpoczynania urlopu. Jeśli dojdzie do przerwania urlopu, pracodawca jest zobowiązany do pokrycia wszystkich kosztów związanych bezpośrednio z odwołaniem go z urlopu.

Podsumowanie

• Termin urlopu wypoczynkowego pracodawca ustala z pracownikiem odpowiednio wcześniej. Pracodawca nie może narzucić daty odbywania dni wolnych. Termin wykorzystania urlopu powinno się ustalać indywidualnie.
• Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w określonym wymiarze.
• Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przysługuje w momencie jeśli pracownik nie zdążył wykorzystać dni wolnych do 30 września kolejnego roku. Jest on wypłacany wraz z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy.
• Liczba dni urlopu wypoczynkowego jest zależna od stażu pracy i okresów zatrudnienia, bądź edukacji.
• Prawo pracy mówi, że urlop wypoczynkowy płatny jest w 100%.

Sprawdź też: Rola agencji pracy na rynku pracy

Udostępnij artykuł

Tagi