Powrót
10 min czytania 10 października 2024

Pierwszy urlop wypoczynkowy — co trzeba wiedzieć?

Pierwszy urlop wypoczynkowy działa trochę na innych zasadach niż kolejny urlop. Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę ma prawo do takiego urlopu, dlatego warto zrozumieć obowiązujące przepisy i zasady dotyczące jego przyznawania. Jaki jest wymiar urlopu wypoczynkowego? Jak wygląda urlop w pierwszej pracy? Kiedy pracownik nabywa prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego?

pierwszy urlop wypoczynkowy

SPIS TREŚCI

Wymiar urlopu wypoczynkowego

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi:

  • 20 dni — w przypadku stażu pracy do 10 lat,
  • 26 dni — w przypadku stażu pracy większego niż 10 lat.

Wymiar urlopu w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Należy pamiętać, że niepełny dzień urlopu zaokrągla się do pełnego dnia.

Do stażu pracy wliczają się także okresy nauki:

  • zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
  • średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
  • średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
  • średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
  • szkoły policealnej – 6 lat,
  • szkoły wyższej – 8 lat.

Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się:

  • okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka,
  • bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.

Czytaj też: Umiejętności magazyniera — jakie są najważniejsze?

pierwszy urlop wypoczynkowy

Czytaj też: Pierwszy dzień pracy — jak się zachować?

Prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego

Prawo do urlopu nabywa każda osoba, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W przypadku pierwszego urlopu wypoczynkowego przysługuje urlop działający na trochę innych zasadach niż normalnie. Pracownik, który podjął pracę, nabywa prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu po przepracowaniu roku. Ten urlop jest stopniowo przyznawany po każdym przepracowanym miesiącu, dlatego określa się go jako urlop cząstkowy. To oznacza 1,66 dnia za każdy miesiąc pracy.

Pracownik nabędzie prawo do urlopu na zasadach ogólnych po ukończeniu pierwszego roku kalendarzowego pracy. Pełny wymiar urlopu będzie mu przysługiwał na początku każdego kolejnego roku kalendarzowego. Jeśli w pierwszym roku zatrudnienia okres pracy nie wystarczył do nabycia prawa do urlopu za ten rok, od początku nowego roku pracownik będzie mógł skorzystać z pełnego wymiaru urlopu.

Przykład:

Pracownik został zatrudniony pierwszy raz na umowę o pracę 1 maja. Ile urlopu będzie mógł wykorzystać 1 października?

20 (dni przysługującego urlopu po przepracowanym roku) / 12 (miesięcy) = 1,66 dni — wymiar urlopu przysługujący za każdy przepracowany pełny miesiąc

1,66 dni x 6 przepracowanych pełnych miesięcy = 9,96 dni.

Po przepracowaniu pierwszego roku każdy pracownik nabywa prawo do urlopu naliczanego z góry Oznacza to, że nawet jak przepracuje jeden dzień, to przysługuje mu pełna pula dni urlopowych:

  • 2 dni przy wymiarze 20 dni urlopu (20/12 = 1,66… po zaokrągleniu 2 dni),
  • 3 dni przy wymiarze 26 dni urlopu (26/12 = 2,16…po zaokrągleniu 3 dni).

Przykład:

Pani Kowalska, zatrudniona na pełny etat od 10 maja do 30 czerwca, mająca ponad 10-letni staż pracy, ma prawo do 4 dni urlopu, co wynika z poniższych obliczeń: 26 dni / 12 miesięcy = 2,16 2,16 x 1,5 (liczba przepracowanych miesięcy) = 3,24 Po zaokrągleniu do góry, pani Kowalskiej przysługują 4 dni urlopu.

Zmiana zatrudnienia w roku kalendarzowym, w którym podjęto pierwszą pracę

Jeśli pracownik w trakcie trwania pierwszej pracy, zmieni ją na inną, to ten drugi pracodawca również będzie musiał naliczać urlop cząstkowy. W przypadku odejścia pracownika z firmy przed ukończeniem pełnego miesiąca pracy, nie przysługuje mu prawo do kolejnego urlopu cząstkowego. Okres tego zatrudnienia jednak nie przepada i zostanie uwzględniony przez kolejnego pracodawcę przy naliczaniu stażu urlopowego.

Przykład:

Tomasz zatrudnił się 1 kwietnia. Przepracował 4 miesiące i pojawiła się dla niego inna, atrakcyjna oferta pracy. Pracownik nabył wtedy: 1,66 dni x 4 = 6,64 dnia urlopu. Pracodawca zaokrąglił to do pełnych 7 dni urlopu. Tomasz zakończył współpracę za porozumieniem stron 10 czerwca.

Pracownik zacznie nową pracę 1 lipca i nabędzie prawo do urlopu (1,66 dni) już 20 lipca. W tej sytuacji nastąpiła przerwa w zatrudnieniu, co oznacza, że miesiąc pracy uznawany jest za 30 dni. Pracownik, który przepracował 10 dni u pierwszego pracodawcy oraz 20 dni u drugiego, łącznie ma 30 dni zatrudnienia, co uprawnia go do nabycia prawa do urlopu cząstkowego.

Czytaj też: Najczęstsze pytania na rozmowie kwalifikacyjnej

pierwszy urlop wypoczynkowy

Czytaj też: Umowa zlecenie dla studenta

Ile urlopu należy się w pracy na pełny i niepełny wymiar urlopu?

Pracownik, który podjął się pracy na pełny etat, może wykorzystać urlop wypoczynkowy w ilości 20 dni (przy stażu niższym niż 10 lat) lub 26 dni (przy stażu większym niż 10 lat). W przypadku pierwszego urlopu pracodawca nalicza 1,66 dnia urlopu po upływie każdego miesiąca pracy. Jak wygląda sytuacja w przypadku pracowników pracujących na niepełny etat?

  • 1/2 etatu – 10 dni urlopu wypoczynkowego (przy 20 na pełny etat) – urlop cząstkowy wynosi 0,83 dnia (1,66 : 2),
  • 1/4 etatu – 5 dni urlopu wypoczynkowego — urlop cząstkowy wynosi 0,41 dnia,
  • 2/3 etatu – 14 dni urlopu wypoczynkowego — urlop cząstkowy wynosi 1,16 dnia,
  • 3/4 etatu – 15 dni urlopu wypoczynkowego — urlop cząstkowy wynosi 1,25 dnia.

Urlop w pierwszym miesiącu pracy — czy można wziąć?

Pracownik, który dopiero zaczął pracę na umowie o pracę, musi przepracować pierwszy miesiąc pracy, aby uzyskać 1,66 dnia urlopu. To oznacza, że w trakcie trwania tego miesiąca nie przysługuje pracownikowi urlop. Pracodawca nie może też udzielić pracownikowi urlopu poprzez awans/ zaliczkę. Takie praktyki może stosować dopiero, jeśli osoba nabędzie prawo do urlopu wypoczynkowego, a dzieje się tak dopiero po miesiącu pracy.

Pracownik jednak może spróbować innych rozwiązań takich jak:

  • wniosek o urlop bezpłatny (nie zależy on od stażu urlopowego czy okresu zatrudnienia w danej firmie),
  • pracodawca może nieobecność potraktować jako usprawiedliwioną i płatną,
  • pracodawca udziela pracownikowi dodatkowego dnia urlopu na podstawie porozumienia lub aktu wewnątrzzakładowego, który zwiększa wymiar urlopu wypoczynkowego dla wszystkich pracowników.

Urlop bezpłatny w pierwszym miesiącu pracy

Pracownik może wziąć urlop bezpłatny w pierwszym miesiącu pracy, ale musi liczyć się z tym, że wymiar urlopu zwiększy się dopiero po przepracowaniu całego miesiąca pracy. Urlop bezpłatny wzięty podczas pierwszego miesiąca sprawia, że zawiesza on stosunek pracy.

Przykład:

Kasia rozpoczęła pierwszy miesiąc pracy na umowie o pracę w dniu 1 czerwca. Według przepisów kodeksu pracy zyskałaby 1,66 dnia urlopu dopiero 30 czerwca. W trakcie trwania tego miesiąca wzięła jednak urlop bezpłatny w wysokości 5 dni. Kasia uzyska 1,66 dnia wolnego dopiero 4 lipca. W sytuacji przerwy w świadczeniu pracy miesiąc uznaje się za trwający 30 dni. Gdyby Kasia w czasie urlopu bezpłatnego podjęła pracę w innej firmie, te 5 dni należałoby wliczyć do jej okresu zatrudnienia, co oznacza, że pracownica uzyskałaby prawo do 1,66 dnia urlopu 31 lipca.

Czytaj też: Urlop na połowę dnia — czy pracodawca może mi udzielić?

pierwszy urlop wypoczynkowy

Urlop na żądanie w pierwszym miesiącu pracy

Urlop na żądanie w pierwszym miesiącu pracy nie jest możliwy, ponieważ jest on częścią urlopu wypoczynkowego. Osoba, która rozpoczęła swój pierwszy miesiąc pracy, nie nabyła jeszcze prawa do urlopu. Będzie mogła z tego prawa skorzystać dopiero po przepracowanym miesiącu. To, czy pracodawca zaokrągli 1,66 dnia urlopu do 2, zależy tylko i wyłącznie od niego.

Urlop w pierwszej pracy na przełomie roku

W momencie gdy pracownik zatrudnia się do swojej pierwszej pracy 1 grudnia, nabywa prawo do urlopu 31 grudnia. To oznacza, że nie zdąży go wykorzystać do końca roku kalendarzowego. Urlop ten więc przechodzi na następny rok, jako zaległy urlop wypoczynkowy.

Jeśli pracownik planuje wziąć wolne 31 grudnia i 2 stycznia, wymaga to zgody pracodawcy. 1 stycznia jest dniem ustawowo wolnym, więc nie zalicza się go do dni urlopowych.

Przykładowo, pracownik decyduje się na urlop 31 grudnia. 1 stycznia to dzień wolny od pracy. Jeśli chciałby wziąć urlop 2 stycznia, mógłby wykorzystać 0,66 dnia (lub 1 dzień) urlopu zaległego z poprzedniego roku, który w tym momencie stałby się urlopem do odebrania.

Każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę przysługuje urlop wypoczynkowy. Kodeks pracy mówi, że jest to 20 dni przy stażu pracy mniejszym niż 10 lat i 26 dni jeśli ten staż jest wyższy. Pierwszy rok pracy na umowie o pracę może być trudny. Przysługujące dni urlopu z czasem się zwiększają. Wymiar pierwszego urlopu może być obliczany w systemie cząstkowym, co oznacza, że pracownik nabywa prawo do urlopu po przepracowaniu każdego pełnego miesiąca. W pierwszym roku zatrudnienia nie przysługuje mu pełna liczba dni urlopowych “z góry”, lecz proporcjonalna część, która jest przyznawana na koniec każdego miesiąca.

Sprawdź też: Porzucenie pracy na umowie zlecenie — czy są jakieś konsekwencje?

Tagi

kodeks pracy obowiązki pracodawcy praca prawa pracownika urlop zatrudnienie