Powrót
10 min czytania 16 kwietnia 2025

Legalne zatrudnienie w Polsce — co muszą wiedzieć obcokrajowcy?

Legalne zatrudnienie w Polsce to ważny temat dla wielu obcokrajowców, którzy chcą pracować w naszym kraju. Jeśli jesteś cudzoziemcem i szukasz pracy w Polsce, musisz wiedzieć, jakie dokumenty są potrzebne i co zrobić, żeby wszystko było zgodne z prawem. Jakie są konsekwencje nielegalnego zatrudnienia? Jak wygląda zatrudnienie cudzoziemca w Polsce?

legalne zatrudnienie w Polsce

SPIS TREŚCI

Praca dla obcokrajowców w Polsce

Co roku do Polski przyjeżdża coraz więcej obcokrajowców, którzy poszukują pracy oraz lepszych warunków życia. Wielu pracodawców chętnie przyjmuje obcokrajowców do swoich firm, oferując im atrakcyjne warunki zatrudnienia cudzoziemców. Według Głównego Urzędu Statystycznego na koniec września 2024 roku w Polsce legalnie pracowało około 1,05 miliona cudzoziemców, co stanowiło 6,8% wszystkich osób wykonujących pracę w kraju. Najliczniejszymi grupami obcokrajowców są:

  • Ukraińcy – około 701,3 tys. osób, co stanowiło 67,3% ogółu cudzoziemców pracujących w Polsce,
  • Białorusini – około 11,3%.
  • Gruzini – około 2,6%.
  • Hindusi, Mołdawianie, Filipińczycy – łącznie około 14,2%

Oprócz tego przyjeżdżają do Polski także inni obcokrajowcy, z takich krajów jak: Indie, Nepal i Bangladesz, Filipiny, Mołdawia, Uzbekistan i Kazachstan, Wietnam, Ameryka Południowa (Kolumbia i Brazylia), Afryka (Nigeria i Kamerun).

Kto może legalnie pracować w Polsce?

Polska od lat przyciąga obcokrajowców, którzy szukają lepszego życia i stabilnej pracy. Coraz więcej firm zatrudnia cudzoziemców, doceniając ich zaangażowanie i gotowość do pracy. Jednak aby wszystko odbywało się zgodnie z prawem, ważne jest, by praca była legalna – zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Kto więc może pracować legalnie w Polsce?

Obywatele Unii Europejskiej i EOG
Jeśli jesteś obywatelem kraju należącego do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii – masz prawo pracować w Polsce bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń. Wystarczy, że przebywasz w Polsce legalnie (np. na podstawie paszportu lub dowodu osobistego) i masz podpisaną umowę z pracodawcą.

Obywatele Ukrainy, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Armenii
Dla obywateli tych krajów istnieje uproszczona procedura zatrudnienia. Pracodawca musi zarejestrować tzw. oświadczenie o powierzeniu pracy w urzędzie pracy. Na podstawie tego dokumentu możesz pracować przez maksymalnie 24 miesiące, bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę.

Obywatele państw spoza UE i EOG

Osoby z tych krajów muszą mieć:

  • ważną wizę lub kartę pobytu z prawem do pracy,
  • zezwolenie na pracę (chyba że są z niego zwolnione – np. studiują w Polsce lub ukończyły polską uczelnię).

Kto nie może pracować?
Nie każdy cudzoziemiec przebywający w Polsce ma prawo do pracy. Osoby posiadające wizę turystyczną, przebywające w Polsce nielegalnie lub mające status uchodźcy bez pozwolenia na pracę – nie mogą podejmować legalnego zatrudnienia.

Czytaj też: Praca tymczasowa i praca stała — jakie są różnice?

legalne zatrudnienie w Polsce

Czytaj też: Kontroler jakości — jak wygląda praca?

Jakie dokumenty są potrzebne, aby pracować w Polsce?

Aby obcokrajowiec mógł legalnie pracować w Polsce, musi posiadać odpowiednie dokumenty – ich rodzaj zależy głównie od kraju pochodzenia oraz podstawy pobytu. Dla obywateli Unii Europejskiej sprawa jest prosta – wystarczy ważny dowód osobisty lub paszport. W przypadku dłuższego pobytu należy zarejestrować swój pobyt w urzędzie, ale nie potrzeba dodatkowego zezwolenia na pracę.

Nieco inaczej wygląda sytuacja dla obywateli krajów spoza UE, takich jak Ukraina, Białoruś, Gruzja, Mołdawia czy Filipiny. W większości przypadków konieczne jest posiadanie paszportu oraz dokumentu, który uprawnia do pobytu (np. wiza, karta pobytu lub status ochrony czasowej). Do tego dochodzi dokument umożliwiający legalną pracę – najczęściej jest to oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi lub zezwolenie na pracę, o które wnioskuje pracodawca.

Warto pamiętać, że pracownik zagraniczny musi również mieć podpisaną umowę z pracodawcą (np. o pracę lub umowę zlecenie), a także być zgłoszony do ZUS, aby mieć ubezpieczenie zdrowotne.

Najważniejsze dokumenty to: ważny paszport, dokument pobytowy (wiza, karta pobytu, PESEL UKR), zezwolenie na pracę lub oświadczenie, oraz umowa z pracodawcą. Wszystko to razem stanowi podstawę do legalnego zatrudnienia w Polsce.

Rodzaje zezwoleń na pracę

Cudzoziemcy, którzy chcą rozpocząć wykonywanie legalnej pracy w Polsce, muszą pamiętać o obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Dokument ten jest jedną z podstaw legalnego zatrudnienia i umożliwia podjęcie pracy zgodnie z przepisami obowiązującymi na polskim rynku pracy.

W zależności od rodzaju zatrudnienia oraz długości trwania umowy wyróżniamy kilka typów zezwoleń:

  • Zezwolenie na pracę typu A – najczęściej wydawane zezwolenie, które dotyczy cudzoziemców zatrudnionych przez polskiego pracodawcę. To właśnie ono najczęściej stanowi podstawę wykonywania pracy w Polsce.
  • Zezwolenie na pracę sezonową (typ S) – przeznaczone dla osób podejmujących pracę sezonową, np. w rolnictwie, ogrodnictwie czy turystyce. Tego rodzaju zatrudnienie nie może przekraczać 9 miesięcy w roku kalendarzowym.
  • Zezwolenie typu B – dla cudzoziemców, którzy pełnią funkcje w zarządach firm i przebywają w Polsce dłużej niż 6 miesięcy w ciągu roku.
  • Zezwolenia typu C, D, E – dla osób delegowanych do pracy w Polsce przez zagraniczne firmy, w zależności od charakteru i miejsca zatrudnienia.

Co to jest karta pobytu cudzoziemca?

Karta pobytu to dokument, który potwierdza legalny pobyt cudzoziemca na terenie Polski. Jest wydawana osobom spoza Unii Europejskiej, które spełniają określone warunki – na przykład pracują, czy uczą się. Dla wielu osób – zwłaszcza takich jak obywatele Ukrainy – karta pobytu to ważny krok w kierunku stabilizacji życia w Polsce. Dokument ten umożliwia nie tylko przebywanie w kraju, ale również zatrudnienie cudzoziemca przez pracodawcę bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń na pracę.

Cudzoziemiec, który posiada kartę pobytu, może legalnie pracować, korzystać z usług zdrowotnych, edukacyjnych, a także podróżować po strefie Schengen (do 90 dni w ciągu 180 dni). Karta pobytu jest zazwyczaj wydawana na okres od 1 do 3 lat, w zależności od celu pobytu.

Warto pamiętać, że karta pobytu nie jest wydawana automatycznie – cudzoziemiec musi złożyć odpowiedni wniosek i przedstawić dokumenty potwierdzające cel pobytu. W przypadku obywateli Ukrainy proces ten może być uproszczony, jeśli przebywają w Polsce na podstawie ochrony czasowej.

Jakie są konsekwencje nielegalnego pobytu?

Nielegalny pobyt cudzoziemca w Polsce to sytuacja, w której dana osoba przebywa na terytorium kraju bez ważnych dokumentów uprawniających do pobytu – na przykład po wygaśnięciu wizy, przekroczeniu dopuszczalnego czasu pobytu w ramach ruchu bezwizowego lub bez karty pobytu.

Jakie są konsekwencje?

  • Decyzja o zobowiązaniu do powrotu
    Straż Graniczna może wydać decyzję o opuszczeniu Polski. Cudzoziemiec zostaje wtedy zobowiązany do powrotu do swojego kraju w określonym terminie.
  • Zakaz ponownego wjazdu
    W przypadku poważniejszych naruszeń może zostać nałożony zakaz ponownego wjazdu do Polski (a nawet do całej strefy Schengen) na okres od 6 miesięcy do 5 lat.
  • Problemy z uzyskaniem legalizacji pobytu
    Cudzoziemiec, który przebywał nielegalnie, może mieć trudności z uzyskaniem w przyszłości wizy, karty pobytu lub innego dokumentu zezwalającego na pobyt.
  • Brak dostępu do usług i pracy
    Osoba przebywająca nielegalnie nie ma prawa do legalnej pracy, dostępu do służby zdrowia czy innych świadczeń publicznych.

Czytaj też: Praca bez umowy — dlaczego się nie opłaca?

legalne zatrudnienie w Polsce

Czytaj też: Porzucenie pracy przez pracownika

Legalne zatrudnienie w Polsce — jakie są obowiązki pracodawcy?

Zatrudnienie cudzoziemca w Polsce wiąże się z dodatkowymi obowiązkami dla pracodawcy. Niezależnie od tego, czy pracownik pochodzi z Ukrainy, Gruzji, Uzbekistanu czy innego kraju, najważniejsze jest jedno — praca musi być legalna. Co to oznacza w praktyce?

  • Sprawdzenie dokumentów pobytowych

Zanim dojdzie do podpisania umowy, pracodawca musi upewnić się, że cudzoziemiec przebywa w Polsce legalnie. Oznacza to posiadanie ważnej wizy, karty pobytu lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu.

  • Uzyskanie zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy

W zależności od obywatelstwa cudzoziemca i rodzaju pracy, pracodawca musi uzyskać odpowiedni dokument legalizujący zatrudnienie. Najczęściej jest to: zezwolenie na pracę (typ A), wydawane przez wojewodę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, składane w urzędzie pracy.

  • Podpisanie umowy

Umowa z cudzoziemcem musi być podpisana na piśmie, jeszcze przed rozpoczęciem pracy. Pracodawca powinien zapewnić tłumaczenie treści umowy na język zrozumiały dla pracownika.

  • Zgłoszenie do ZUS i urzędu skarbowego

Tak samo jak w przypadku polskich pracowników, obcokrajowiec musi zostać zgłoszony do ubezpieczeń społecznych (ZUS) i rozliczany z podatku dochodowego.

  • Przechowywanie dokumentacji

Pracodawca musi przechowywać kopie dokumentów potwierdzających legalność pobytu i pracy przez cały okres zatrudnienia cudzoziemca.

  • Zgłoszenie rozpoczęcia pracy

W przypadku niektórych procedur (np. oświadczenia), pracodawca ma obowiązek poinformować urząd pracy o tym, że cudzoziemiec faktycznie rozpoczął pracę — zwykle w terminie do 7 dni.

Sprawdź też: Jak znaleźć legalną pracę w Polsce?

Tagi

legalizacja praca zatrudnienie zatrudnienie w Polsce