Powrót

6 min czytania 27 lutego 2024

Zbliżając się do wieku emerytalnego, pracownicy znajdują się w szczególnej sytuacji prawnej, która obejmuje ich ochroną przed arbitralnym zwolnieniem. Przepisy zawarte w Kodeksie pracy zostały stworzone w celu zapewnienia stabilności zatrudnienia osobom, które są bliskie nabycia praw emerytalnych. Ochrona ta odnosi się do pracowników, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Aktualnie w Polsce wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn.

SPIS TREŚCI

• Kiedy zaczyna się ochrona przedemerytalna?
• Czy ochrona przedemerytalna jest bezwzględna?
• Zmiana warunków pracy w okresie ochronnym
• Zwolnienia grupowe a ochrona przedemerytalna
• Podsumowanie

Kiedy zaczyna się ochrona przedemerytalna?

Wprowadzenie ochrony przedemerytalnej pozwala na zachowanie stabilności finansowej i zawodowej pracowników w newralgicznym okresie życia. Co więcej, daje im możliwość skoncentrowania się na planowaniu emerytury bez obaw o niespodziewane zakończenie stosunku pracy. Dla pracodawców natomiast, regulacja ta oznacza konieczność długofalowego planowania zatrudnienia, szczególnie w kontekście personelu posiadającego duże doświadczenie zawodowe.

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, ochrona przedemerytalna zaczyna obowiązywać, gdy do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego pozostaje nie więcej niż cztery lata. W praktyce oznacza to, że:

• Kobieta nabywa prawo do ochrony po ukończeniu 56 lat.
• Mężczyzna nabywa prawo do ochrony po ukończeniu 61 lat.

Przykład: Jeśli pracownica, która posiada wymagany staż pracy, ukończy 56 lat 1 stycznia 2025 roku, ochrona przedemerytalna będzie obowiązywać do dnia jej 60. urodzin, czyli do 1 stycznia 2029 roku. Ważne jest jednak, aby staż pracy pracownika pozwalał na nabycie praw emerytalnych w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego.

Art. 39 Kodeksu pracy

„Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.”

Czy ochrona przedemerytalna jest bezwzględna?

Ochrona przedemerytalna nie jest absolutna i istnieje kilka przypadków, w których pracodawca ma prawo rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem objętym tą ochroną. Do takich przypadków należą:

• Likwidacja lub upadłość zakładu pracy.
• Uzyskanie przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, potwierdzone decyzją organu rentowego.
• Naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, co może skutkować zwolnieniem dyscyplinarnym.

Warto zauważyć, że w przypadkach reorganizacji zakładu pracy możliwe jest wprowadzenie tzw. wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy. Takie działanie wymaga jednak szczegółowego uzasadnienia i spełnienia przesłanek wynikających z przepisów prawa.

Art. 42 § 1 Kodeksu pracy

„Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy.”

Czytaj też: Odprawa emerytalna — kiedy i komu przysługuje?

Czytaj też: Umowa zlecenie a emerytura — czy wlicza się do stażu pracy?

Zmiana warunków pracy w okresie ochronnym

Zmiana warunków zatrudnienia pracownika objętego ochroną przedemerytalną może nastąpić wyłącznie w określonych przypadkach i wymaga zgody pracownika. Jeśli proponowane zmiany są mniej korzystne, pracownik ma prawo ich nie zaakceptować, a w takiej sytuacji wypowiedzenie zmieniające nie może prowadzić do rozwiązania stosunku pracy. W praktyce oznacza to, że pracownik zachowuje prawo do kontynuowania zatrudnienia na dotychczasowych warunkach.

Zwolnienia grupowe a ochrona przedemerytalna

Sytuacja zwolnień grupowych wymaga szczególnego podejścia ze strony pracodawcy. Pracodawca ma prawo rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem w wieku przedemerytalnym, jeśli dostosowanie struktury organizacyjnej zakładu jest niezbędne. Jednakże w takich przypadkach pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna, a także możliwość skorzystania z innych form wsparcia, takich jak programy outplacementowe.

Art. 5 ust. 5 Ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników

„Pracodawca może wypowiedzieć pracownikowi warunki pracy lub płacy w ramach zwolnień grupowych, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami zakładu pracy.”

Czytaj też: Palenie papierosów w pracy — czy pracodawca może zakazać?

Czytaj też: Komu przysługuje najniższa emerytura w Polsce?

Podsumowanie

Ochrona przedemerytalna jest istotnym elementem polskiego systemu prawa pracy, który ma na celu zapewnienie stabilności zatrudnienia osobom w wieku zbliżającym się do emerytury. Choć istnieje szereg wyjątków od tej ochrony, jej podstawowym celem jest zabezpieczenie interesów pracowników oraz umożliwienie im płynnego przejścia w stan spoczynku zawodowego.

Pracownicy powinni być świadomi swoich praw, a w sytuacjach budzących wątpliwości warto skorzystać z pomocy inspekcji pracy lub profesjonalnych porad prawnych, by upewnić się, że wszelkie działania pracodawcy są zgodne z obowiązującymi regulacjami.

Sprawdź też: Praca w zespole — jak ze sobą współpracować?

Udostępnij artykuł

Tagi