Powrót

10 min czytania 23 czerwca 2023

Umowa o dzieło jest jednym z rodzajów umów cywilnoprawnych, które wykorzystuje się w wielu dziedzinach i sektorach gospodarki. Jest to ważny instrument regulujący współpracę między zleceniodawcą a wykonawcą, gdy chodzi o wykonanie określonego dzieła lub usługi. Co może być przedmiotem umowy o dzieło? Czym się różni umowa zlecenie od umowy o dzieło? Co powinna zawierać umowa o dzieło? Sprawdź, co mówi prawo pracy.

SPIS TREŚCI

• Umowa o dzieło — co to jest?
• Co powinna zawierać umowa o dzieło?
• Umowa o dzieło a ZUS
• Umowa o dzieło, a podatek dochodowy
• Wypowiedzenie umowy o dzieło
• Wzór wypowiedzenia umowy o dzieło
• Konsekwencje źle wykonanego dzieła
• Umowa o dzieło a umowa zlecenie
• Zalety i wady umowy o dzieło
• Umowa o dzieło a prawa autorskie

Umowa o dzieło — co to jest?

Umowa o dzieło (inaczej umowa rezultatu) to rodzaj umowy cywilnoprawnej, której zasady reguluje Kodeks cywilny. Definiuje się ją jako umowę, na mocy której jedna strona (zleceniobiorca) zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła intelektualnego lub fizycznego, a druga strona (zleceniodawca) zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia za wykonane dzieło. W przypadku umowy o dzieło istotny jest rezultat wykonania umowy, czyli czynności materialne, takie jak np. remont mieszkania, wykonanie mebli i niematerialne takie jak np. zaprojektowanie domu lub strony internetowej. Przedmiotem umowy o dzieło może być wykonanie lub przekształcenie pewnych przedmiotów, lub naprawa już istniejących.

Umowę o dzieło mogą zawrzeć zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, takie jak:

• spółka partnerska i spółka komandytowa
• spółka jawna
• stowarzyszenie zwykłe
• wspólnota mieszkaniowa

Ustalenie istnienia stosunku pracy w sytuacji, gdy strony zawarły umowę o dzieło, praca natomiast świadczona jest w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy.

Co powinna zawierać umowa o dzieło?

Nie istnieje ściśle określona forma umowy o dzieło. Kodeks cywilny nie reguluje tego, jak ma ona prawidłowo wyglądać. Dlatego też w jej tworzeniu mamy pełną dowolność. Powinna ona jednak zawierać następujące informacje:

• data i miejsce zawarcia umowy
• imię i nazwisko strony przyjmującej zamówienie (osobie wykonującej dzieło)
• imię i nazwisko strony zamawiającej wykonanie dzieła
• przedmiot umowy
• czas pracy, w którym musi się zmieścić wykonawca
• kwota wynagrodzenia (zazwyczaj kwota brutto)
• sposób wypłaty wynagrodzenia (gotówka lub numer konta)
• informacja o karze z powodu niewykonania dzieła
• inne istotne zapisy
• podpisanie umowy przez obie strony umowy

Umowa o dzieło a ZUS

Osobie zatrudnionej na podstawie umowy o dzieło nie przysługuje obowiązkowe ubezpieczenie społeczne. W związku z tym zleceniobiorca nie ma możliwości skorzystania z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, wypadkowego, zdrowotnego, chorobowego. Jeśli jednak pracownik ma w tym samym czasie podpisaną umowę o pracę z firmą, to w ramach umowy przysługują mu wszystkie świadczenia społeczne.

Czytaj też: Świadectwo pracy — nowy wzór w 2023 roku

Czytaj też: Brutto ile to netto?

Umowa o dzieło, a podatek dochodowy

Każde wynagrodzenie należy opodatkować. Trzeba je udokumentować rachunkiem, który wystawia się do umowy. Na jego podstawie pracodawca może rozliczyć wynagrodzenie pracownika. Umowy cywilnoprawne, gdzie wynagrodzenie nie przekracza 200 zł, powinny być rozliczane na podstawie 12% zryczałtowanego podatku dochodowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W momencie zakończenia roku podatkowego pracodawca ma obowiązek zgłosić do Urzędu Skarbowego deklarację PIT 8AR. W przypadku zryczałtowanego podatku dochodowego pracodawca jest zwolniony ze składania deklaracji PIT 11, chyba że inne wypłaty były rozliczane na zasadach ogólnych.

Wypowiedzenie umowy o dzieło

Umowę o dzieło rozwiązuje się w sposób inny niż reszta umów. Nie można jej wypowiedzieć, a raczej trzeba od niej odstąpić. Możliwość odstąpienia od umowy o dzieło istnieje tylko w określonych warunkach, które zależą od intencji jednej ze stron, która chce zakończyć umowę o dzieło.

Odstąpienie od umowy o dzieło jest procesem, w którym jedna ze stron (zleceniodawca lub zleceniobiorca) zdecyduje zakończyć umowę przed ustalonym terminem zakończenia. Aby od umowy odstąpić, wypowiedzenie musi być zgodne z postanowieniami umowy oraz przepisami prawa.

Według Kodeksu cywilnego:
Art.  644.  [Odstąpienie przez zamawiającego]

Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Źródło: https://sip.lex.p

Kiedy może odstąpić od umowy o dzieło przyjmujący zamówienie?

• jeśli pracownik chce w trakcie trwania umowy zwiększyć wynagrodzenie, a pracodawca się niezgadza
• jeśli jest niezdolny do pracy
• w przypadku gdy do wykonania dzieła potrzebna jest współpraca z zamawiającym, a on tej współpracy nie oferuje.

Kiedy zamawiający dzieło może odstąpić od umowy?

• jeśli wykonawca spóźnia się z wykonaniem dzieła
• jeśli wykonawca wykonuje swoją pracę niezgodnie z umową
• w przypadku gdy osoba wykonująca dzieło nie przeprowadza prac zgodnie z wcześniej ustalonym harmonogramem

Wzór wypowiedzenia umowy o dzieło

Poniżej przedstawiamy, jak wygląda przykładowy wzór odstąpienia od umowy o dzieło:

Pobierz wzór wypowiedzenia umowy o dzieło

Sprawdź też: wzór wypowiedzenia umowy o pracę, wzór wypowiedzenia umowy zlecenie, wzór wypowiedzenia umowy za porozumieniem stron

Konsekwencje źle wykonanego dzieła

W ramach umowy o dzieło wykonawca odpowiada za rezultat swojej pracy. Jakie są skutki wadliwego lub sprzecznego z umową wykonania dzieła?

Jeśli wykonawca wykonuje dzieło niezgodnie z umową lub nie dotrzymuje terminu, prawo pracy mówi:

Zgodnie z art. 636 Kodeksu cywilnego

Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin.

W przypadku gdy bezskutecznie upłynie termin zmiany sposobu wykonania dzieła, zamawiający ma prawo:

• powierzenia wykonania dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie
• odstąpić od umowy

Art. 636 § 2 Kodeksu cywilnego

W przypadku gdy zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.

Rozszczenia ulegają przedawnieniu po upływie 2 lat od oddania dzieła .

Umowa o dzieło a umowa zlecenie

Umowa zlecenie i umowa o dzieło to dwa różne rodzaje umów cywilnoprawnych. Główne różnice między nimi wynikają z charakteru świadczenia, samodzielności w wykonaniu oraz ryzyka i efektu końcowego.

W przypadku umowy zlecenie, zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonego działania na rzecz zleceniodawcy, zgodnie z jego wskazówkami i instrukcjami. Zleceniodawca ma większą kontrolę nad procesem wykonania zadania.

Natomiast w umowie o dzieło, zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, które może mieć charakter intelektualny lub fizyczny. Zleceniobiorca ma większą swobodę działania i wykonuje dzieło według własnego uznania i metody, nie podlegając bezpośredniej kontroli zleceniodawcy.

W umowie zlecenie ryzyko związane z wykonaniem zlecenia ponosi zleceniobiorca. Efekt końcowy zależy od realizacji określonych działań. Z kolei w umowie o dzieło zleceniobiorca ponosi ryzyko związane z ewentualnymi błędami lub wadami w wykonanym dziele. Efekt końcowy to realizacja określonego dzieła.

Zalety i wady umowy o dzieło

Umowa o dzieło ma swoje zalety i wady, które warto wziąć pod uwagę przed jej podpisaniem. Oto kilka z nich:

Zalety umowy o dzieło:

• Samodzielność i niezależność — zleceniobiorca posiada dużą swobodę w wykonywaniu pracy, nie podlega bezpośredniej kontroli zleceniodawcy. Może organizować swoją pracę i podejmować decyzje samodzielnie.
• Elastyczność — umowa o dzieło jest stosunkowo elastyczną formą umowy, która pozwala na negocjowanie warunków i zakresu pracy. Strony mogą dopasować umowę do swoich indywidualnych potrzeb i oczekiwań.
• Możliwość wykorzystania własnych umiejętności — zleceniobiorca ma możliwość wykorzystania swojej wiedzy, umiejętności i kreatywności przy wykonywaniu dzieła. Może rozwijać się w wybranej dziedzinie i realizować projekty zgodnie z własnymi preferencjami.

Wady umowy o dzieło:

• Brak ochrony socjalnej — zleceniobiorcy umowy o dzieło nie przysługują prawa i świadczenia socjalne, takie jak płatne urlopy, składki na ubezpieczenia społeczne czy emerytury. Muszą samodzielnie odpowiadać za ubezpieczenie zdrowotne i inne składki.
• Brak stabilności finansowej — wynagrodzenie z umowy o dzieło może być nieregularne i niepewne. Zleceniobiorca nie ma zagwarantowanej stałej pensji ani innych świadczeń finansowych. Zarobki zależą od liczby i rozmiaru zleceń oraz umów.
• Ograniczona kontrola nad projektem — zleceniodawca ma prawo określić ogólny zakres i wynik oczekiwany od umowy o dzieło. To może ograniczyć kontrolę zleceniobiorcy nad projektem. Zleceniobiorca może być również zobowiązany do dostarczenia wyniku, który spełnia oczekiwania zleceniodawcy, nawet jeśli okaże się, że jego własne pomysły lub wizja różnią się.

Czytaj też: Urlop wypoczynkowy — kiedy i komu przysługuje?

Umowa o dzieło a prawa autorskie

W przypadku umowy o dzieło istnieją szczególne przepisy dotyczące przeniesienia praw autorskich. Zgodnie z art. 52 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeśli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie fizycznego egzemplarza utworu nie powoduje automatycznego przeniesienia praw majątkowych do tego utworu. Aby zamawiający mógł swobodnie korzystać z dzieła, zaleca się, aby w umowie zawrzeć postanowienia dotyczące przeniesienia praw autorskich. Warto zaznaczyć, że przeniesienie tych praw jest bardziej korzystne niż nabycie licencji, która jedynie uprawnia do korzystania z dzieła w określony sposób, na przykład do wykorzystania wzoru. Dlatego istotne jest precyzyjne określenie w umowie, że zamawiający nabywa pełne autorskie prawa majątkowe oraz prawa zależne do utworu (dzieła). Przez prawa zależne rozumie się m.in. prawo do tłumaczenia utworu i jego przerabiania.

Umowa o dzieło jest rodzajem umowy cywilnoprawnej, która regulowana jest przez Kodeks cywilny. To oznacza, że jej przepisy nie podlegają kodeksu pracy. Umowa zawierana jest między zamawiającym, a wykonującym dane dzieło. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.Warto pamiętać, że jeśli dzieło zamawia przedsiębiorca, do rozliczenia niezbędny jest rachunek. Oprócz tego istotna jest informacja, że wysokość wynagrodzenia w umowie o dzieło nie jest objęta minimalną stawką godzinową obowiązującą w 2023 roku.

Ważne! Jeśli umowa o dzieło zawierana jest pomiędzy pracodawcą a pracownikiem jako dodatkowa umowa zarobkowa, pracodawca rozlicza przychód pracownika z tej umowy razem z wynagrodzeniem za pracę.

Sprawdź też: Rozmowa kwalifikacyjna — jak się przygotować?

Udostępnij artykuł

Tagi