Powrót
10 min czytania 24 listopada 2023

Zwolnienie dyscyplinarne — jakie są powody i skutki?

Zwolnienie dyscyplinarne to jedno z najmniej przyjemnych odejść z pracy. Zdarza się rzadko i nie jest bezpodstawne. Zazwyczaj dochodzi do niego przez naruszenie pracownika przepisów regulaminu pracy lub etyki zawodowej. Jakie są powody i skutki zwolnienia dyscyplinarnego? Jakie są konsekwencje zwolnienia dyscyplinarnego? Czy przy zwolnieniu dyscyplinarnym należy się wynagrodzenie? Bezprawne zwolnienie — co można pracodawcy?

zwolnienie dyscyplinarne

SPIS TREŚCI

Zwolnienie dyscyplinarne — na czym polega?

Zwolnienie dyscyplinarne (dyscyplinarka), zwane także zwolnieniem bez wypowiedzenia, to forma rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem ze względu na poważne naruszenie przez niego obowiązków pracowniczych lub norm postępowania przyjętych w miejscu pracy. Jest to surowa kara, stosowana w sytuacjach, gdy inne formy kar nie przyniosły skutku lub przewinienie pracownika jest na tyle poważne, że niemożliwe jest utrzymanie go w zespole.

Zwolnienie dyscyplinarne regulowane jest przez Kodeks pracy i ma zastosowanie do rozwiązania przez pracodawcę każdego rodzaju umów o pracę. Bezwzględu na to, czy jest to umowa na czas określony, nieokreślony, na zastępstwo czy okres próbny, pracodawca ma możliwość natychmiastowego rozwiązania umowy z pracownikiem. Taki rodzaj przerwania stosunku pracy może dotyczyć również każdego pracownika, nawet chronionego przez przepisy prawa (pracownik w wieku przedemerytalnym, kobieta w ciąży itp.).

Pracodawca może zwolnić pracownika dyscyplinarnie w każdym momencie, jeśli tylko ma do tego odpowiednie podstawy. Sąd Najwyższy potwierdza, że procedura zwolnienia jest możliwa, ale tylko w określonych przypadkach, które regulowane są przez Kodeks pracy. Czyn pracownika, który został zwolniony dyscyplinarnie, powinien być świadomy i narażać pracodawcę na szkodę. Przełożony więc musi uzasadnić, że dalsze zatrudnianie tej osoby może wiązać się z dalszym naruszaniem przepisów i zasad bezpieczeństwa firmy.

Jakie mogą być przyczyny zwolnienia dyscyplinarnego? Co może pracodawca?


Pracodawca może zastosować zwolnienie dyscyplinarne w sytuacjach, gdy pracownik popełnił poważne naruszenie obowiązków wynikających z umowy o pracę. Jest to zwolnienie ze skutkiem natychmiastowym. Jakie mogą być przyczyny rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia?

Podstawa prawna zwolnienia dyscyplinarnego

Zgodnie z Art. 52. § 1. k.p. pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w przypadku:

  • ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
  • popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
  • zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Wspomniane powyżej ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych musi dotyczyć podstawowego obowiązku pracownika. Ocena tego, czy naruszenie jest ciężkie, powinna uwzględniać stopień winy pracownika oraz zagrożenie i naruszenie interesów pracodawcy. Przykładem ciężkiego naruszenia podstawowych zasad pracowniczych jest stawienie się w pracy pod wpływem alkoholu lub środków odurzających oraz odmowa świadczenia pracy na rzecz pracodawcy.

Powodem do zwolnienia dyscyplinarnego jest również popełnienie przestępstwa przez pracownika, które uniemożliwia zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku. Dotyczy to przestępstw ogólnych i skarbowych, ale nie odnosi się do przestępstw popełnionych w przeszłości. Zwolnienie dyscyplinarne pracownika z powodu popełnienia przestępstwa wymaga, aby to przestępstwo było jednoznaczne lub zostało stwierdzone przez prawomocny wyrok sądowy. Przestępstwo uznaje się za jednoznaczne, na przykład, gdy pracownik zostaje przyłapany na gorącym uczynku. W sytuacji, gdy pracodawca zdobywa świadomość tego faktu, ma prawo rozwiązać umowę z pracownikiem z powodu tego przestępstwa, jednak musi to uczynić w ciągu miesiąca od momentu uzyskania tej informacji.

Zwolnienie dyscyplinarne może wystąpić również jeśli pracownik utracił ze swojej winy uprawnienia, które są konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. W kontekście tej sytuacji, pojęcie “uprawnienia” należy rozumieć w szerszym kontekście. Przykładem takiego uprawnienia może być prawo jazdy, które pracownik utracił ze względu na nadmierną prędkość podczas prowadzenia pojazdu.

Czytaj też: Monitoring w miejscu pracy a prawa pracownika

zwolnienie dyscyplinarne

Czytaj też: Wymiar czasu pracy 2024

Przyczyny zwolnienia dyscyplinarnego bez winy pracownika

Pracodawca może rozwiązać umowę w sytuacjach innych niż powyżej wymienione. Może to zrobić gdy:

Nieobecność pracownika jest zbyt długa lub uporczywa

Jeśli pracownik jest niezdolny do pracy wskutek choroby trwającej:

  • dłużej niż 3 miesiące (gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy),
  • dłużej niż łączny okres pobierania z tytułu choroby wynagrodzenia i zasiłku (182 dni lub 270 dni w przypadku gruźlicy) oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące (gdy pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową),
  • w przypadku, gdy usprawiedliwiona nieobecność w pracy z przyczyn innych niż wcześniej wymienione, utrzymuje się przez okres dłuższy niż jeden miesiąc.

Nie można zwolnić bez wypowiedzenia pracownika, który:

  • jest nieobecny w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem — w momencie pobierania zasiłku (pracownikowi przysługuje świadczenie w związku z tym do 60 dni w ciągu jednego roku kalendarzowego),
  • przebywa w izolacji z powodu choroby zakaźnej, co obejmuje okres otrzymywania zarówno wynagrodzenia, jak i zasiłku z tego powodu.

Ważne!

Pracodawca może zwolnić dyscyplinarnie pracownika z powodów jak wyżej wymienione tylko wtedy, gdy jest on nieobecny w pracy. Jeśli stawi się do pracy, nie można go zwolnić bez wypowiedzenia.

Kiedy nie można zwolnić pracownika dyscyplinarnie?

Pracodawca nie może rozwiązać umowy bez wypowiedzenia gdy:

  • pracownik wystąpi z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy lub zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy lub zmianę umowy na czas nieokreślony,
  • pracownik pozostaje dodatkowo z innym pracodawcą w stosunku pracy lub na umowie zlecenie,
  • żąda udzielenia informacji w terminie 7 lub 30 dni od dnia dopuszczenia pracownika do pracy,
  • wymaga udzielenia informacji o zmianie adresu siedziby/adresu zamieszkania (dotyczy pracodawcy będącego osobą fizyczną bez siedziby),
  • wymaga przekazania informacji o zmienionych warunkach zatrudnienia, objęciu układem zbiorowym pracy lub innym porozumieniem zbiorowym,
  • wymaga udzielenia informacji przed wyjazdem pracownika do pracy lub w celu wykonania zadania służbowego poza granicami kraju, jeśli ten okres przekracza 4 kolejne tygodnie, dotycząc państwa lub państw, czasu trwania, waluty wynagrodzenia, świadczeń, warunków powrotu, a także skorzystania ze szkoleń na koszt pracodawcy i w godzinach pracy, jeśli przysługuje pracownikowi na podstawie układu zbiorowego pracy, innych porozumień zbiorowych, regulaminu, przepisów prawa lub umowy o pracę.

Pracownicy mają większe prawo. Panuje tutaj zasada odwróconego dowodu. To oznacza, że jeśli pracownik złoży do sądu pozew oto, że został bezprawnie zwolniony, to pracodawca musi udowodnić, że było inaczej.

Czytaj też: Praca zdalna — kodeks pracy 2023

zwolnienie dyscyplinarne

Czytaj też: Wypowiedzenie umowy za porozumieniem stron

Zwolnienie dyscyplinarne — procedura i konsekwencje

Konsekwencje dyscyplinarki mogą mieć ogromne znaczenie dla pracownika. Z racji tego, że jest to rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowym, pracownik w tym momencie zostaje bez źródła dochodu oraz bez świadczeń pracowniczych i zasiłków socjalnych. Zwolnienie dyscyplinarne może również sprawić problemy i wpłynąć na trudności w znalezieniu nowej pracy. Jeśli nowy pracodawca dowie się np. ze świadectwa pracy, że dany pracownik został zwolniony dyscyplinarnie, to może nie być chętny do jego zatrudnienia.

Niestety, ale informacje zawarte w świadectwie pracy będą tam widnieć zawsze i nie ulegną przedawnieniu. Warto więc dążyć do tego, aby rozwiązanie umowy nastąpiło w sposób polubowny. Rozmowa z pracodawcą oraz złożenie propozycji wypowiedzenia umowy za porozumieniem stron jest rozsądnym podejściem. Taka forma zakończenia zatrudnienia nie tylko nie naraża reputacji pracownika, ale również nie ma negatywnego wpływu na jego przyszłość zawodową.

Jak długo w papierach będzie widniał zapis o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym?

Niestety, będzie widniał zawsze.

Czy należy się odprawa przy zwolnieniu dyscyplinarnym?

Rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym z winy pracownika pociąga za sobą szereg konsekwencji. W takim przypadku żadnej osobie zwolnionej dyscyplinarnie nie przysługuje odprawa. Odprawa przysługuje tylko pracownikom, którzy zostali zwolnieni z winy pracodawcy. Dodatkowo zwolnienie dyscyplinarne oznacza, że pracownik nie ma prawa do zaległego urlopu, chociaż przysługuje mu ekwiwalent finansowy.

Czy przy zwolnieniu dyscyplinarnym przysługuje wynagrodzenie?

Utrata pracy bez okresu wypowiedzenia nie sprawia, że pracownikowi nie należy się wynagrodzenie za czas przepracowany na umowie. Bez względu na to, czy zwolnienie dyscyplinarne wynikało z poważnego naruszenia obowiązków pracowniczych, popełnienia przestępstwa czy utraty koniecznych uprawnień do wykonywania zawodu, pracownik ma zagwarantowane prawo do otrzymania wynagrodzenia.

Zasiłek dla bezrobotnych — czy należy się przy zwolnieniu dyscyplinarnym?

Prawo pracy informuje, że osoba, która została zwolniona dyscyplinarnie ma możliwość złożyć wniosek o zasiłek dla bezrobotnych, ale może to zrobić dopiero po 180 dniach. Oznacza to, że jeśli rozwiązanie umowy nastąpiło w ciągu 6 miesięcy przed rejestracją w urzędzie, pracownik niestety nie dostanie zasiłku. Pobieranie świadczenia, które zostało skrócone o czas między rozwiązaniem umowy a rejestracją w powiatowym urzędzie pracy.

Niesłuszne zwolnienie dyscyplinarne — prawa pracownika

W przypadku, gdy pracodawca dopuścił się bezprawnego zwolnienia pracownika, może ten skierować sprawę do sądu pracy. Na początku jednak warto jest porozmawiać ze swoim przełożonym, żeby wyjaśnić sytuację łagodnie. Jeśli to nie przyniesie żadnych rezultatów można wejść na drogę sądową.

Podstawa prawna:

Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu pracy pracownikowi, któremu wręczono rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do wykonywania pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. W tym celu pracownik musi złożyć odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia dokumentu.

Kiedy dochodzi do bezprawnego zwolnienia dyscyplinarnego?

  • W momencie gdy pracodawca nie poda przyczyny, przez którą doszło do rozwiązania stosunku pracy.
  • Gdy pracodawca poda przyczynę, która nie jest uwzględniona w przepisach.
  • Kiedy upłynie co najmniej 1 miesiąc od uzyskania przez pracodawcę informacji, na podstawie, których pracownik został zwolniony w trybie natychmiastowym.

Rozwiązanie stosunku pracy jest najmniej przyjemne ze wszystkich zwolnień. Konsekwencje dla pracownika mogą być ogromne i wpływać na jego przyszłość zatrudnienia. Na papierach będzie widniał zapis o zwolnieniu w trybie dyscyplinarnym, co może być negatywnie postrzegane przez przyszłych pracodawców. Do zwolnienia najczęściej dochodzi przez naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Sprawdź też: Urlop macierzyński — jakie są zasady?

Tagi

agencja pracy nowa praca obowiązki pracownika prawa pracodawcy utrata pracy zatrudnienie